W Bytomiu trwa wielka modernizacja dworca i jego okolic

PKP Polskie Linie Kolejowe ogłosiły przetarg na remont zabytkowej nastawni bramowej „Bt” w Bytomiu. To definitywny koniec batalii jaką lokalne społeczeństwo i władze samorządowe stoczyły z zarządcą infrastruktury o zachowanie powstałego w 1935 roku obiektu, stanowiącego integralną część tamtejszego dworca kolejowego.

– Konstrukcja stalowa zabytkowej nastawni w Bytomiu zostanie oczyszczona i odmalowana. Wykonana będzie renowacja elewacji i dachu. Okna i drzwi zostaną wymienione na nowe. We wnętrzu obiektu przeprowadzone będą prace remontowe. Montaż nowego oświetlenia zewnętrznego sprawi, że w nocy nastawnia będzie podświetlona. Zakończenie prac planowane jest na koniec 2024 roku – poinformował nas zespół prasowy PKP PLK.

To dobra wiadomość bo kilkanaście miesięcy temu gdy zarządca infrastruktury rozpoczynał remont hali peronowej jaki i samych peronów bytomskiego dworca wykonując zadanie „Prace na linii kolejowej nr 131 na odcinku Chorzów Batory – Nakło Śląskie” w ramach projektu „Prace na linii kolejowej C-E 65 na odc. Chorzów Batory – Tarnowskie Góry – Karsznice – Inowrocław – Bydgoszcz – Maksymilianowo” los zabytkowej nastawni sąsiadującej z dworcem był bardzo niejasny. Więcej, planowano jej fizyczną likwidację podczas rozpoczętych właśnie prac.

Wtedy, nie tylko w Bytomiu, ale na całym Górnym Śląsku nastąpiło pospolite ruszenie w celu ocalenia obiektu. W działania zaangażowali się wszyscy, od władz miasta przez konserwatora zabytków oraz przedstawicieli wszelkich organizacji społecznych i stowarzyszeń. Argumentów by, powstałą w 1935 roku nastawnię bramowa „Bt” pozostawić przy życiu było wiele. Sąsiadujący z nastawnią dworzec kolejowy zbudowany w latach 1929 – 1930, z charakterystyczną, remontowaną aktualnie, halą peronową stanowiły funkcjonującą całość. Do czasu rozpoczęcia remontu nastawnia pełniła funkcję posterunku technicznego. Jednak pierwotne plany PKP PLK dotyczące modernizacji stacji Bytom i jej okolic zakładały i zakładają dalej, że koordynację i nadzór nad całym ruchem na linii 131 po zakończeniu inwestycji przejmie powstające właśnie w rejonie ulicy Składowej  Lokalne Centrum Sterowania – Bytom.  We wrześniu 2022 roku położona kilkadziesiąt metrów obok nastawnia BT4 przejęła funkcje posterunku technicznego od nastawni „Bt” a tam gdzie ona aktualnie stoi miały się pojawić tory. Takie rozwiązanie  zawarte było w pierwotnej wersji modernizacji.

Tylko, że w tym czasie trwała już batalia urzędowa na wielu szczeblach. Natychmiast „uruchomiony” został  Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków, zasypany zewsząd wnioskami o objęcie opieki nad nastawnią. Już 20 lipca 2021 roku do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego wpisano nadwieszoną, stalową część nastawni z półkolistym zakończeniem, stalowymi filarami oraz mieszczącymi się wewnątrz urządzeniami sterowania ruchem kolejowym (nr rej. A/850/2021). Co ciekawe, od tej decyzji odwołały się obie strony. I ta społeczna. I PKP PLK. Pierwsi argumentowali, że ochrona tylko części konstrukcji jest zdecydowanie za mała, natomiast zarządca infrastruktury kwestionował zasadność jakiejkolwiek formy protekcji nad nastawnią. Jednocześnie pojawiły się i inne rozwiązania. Może nawet nietypowe ale ukazujące wielką woli lokalnej społeczności pozostawienia nastawni bramowej „Bt”. Władze Bytomia zaproponowały, że w przypadku przegranej w staraniach o zachowania budynku zostanie on w całości przeniesiony na teren Górnośląskich Kolei Wąskotorowych i udostępniony dla zwiedzających.

Minął kolejny rok i 30 września 2022 roku Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków (nr rej. A/850/2022) cały budynek  nastawni kolejowej „Bt” wraz z suwakowymi urządzeniami sterowania ruchem kolejowym znajdującymi się w niej i stanowiącymi jej wyposażenie. To nie skruszyło uporu PKP PLK, dążącego do likwidacji nastawni. Od decyzji o wpisie do rejestru zabytków spółka wniosła kolejne odwołanie. 13 czerwca 2023 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego utrzymał w mocy decyzję o wpisie ŚWKZ, która stała się ostateczna i obowiązująca.  Nastawnia zostaje i musi zostać uwzględniona w planach przebudowy bytomskiego dworca.

Tak na marginesie tylko dodajmy, że w cieniu tej historii od kilkunastu miesięcy w modernizowanej hali peronowej w Bytomiu panuje spory ruch. Aktualnie montowane jest nowe poszycie dachu hali peronowej i pierwsze przeszklenia świetlików. Konstrukcja hali została wcześniej wzmocniona. Budowane są dwa z trzech peronów w stacji i odnowione zostaną dwa przejścia podziemne tam prowadzące. W budynku wspomnianego nowego lokalnego centrum sterowania montowane są komputerowe systemy prowadzenia ruchu kolejowego. Na stacji przebudowywanych jest łącznie ok. 28 km torów, sieć trakcyjna i urządzenia sterowania ruchem kolejowym. Układ torowy w stacji został przeprojektowany z uwzględnieniem ocalałej nastawni bramowej. Wartość prac na odcinku Chorzów Batory – Nakło Śląskie to 1,2 mld zł netto.

A my zanim to wszystko zadziała zapraszamy do obejrzenia kilku zdjęć jak wygląda nastawnia bramowa „Bt” przed remontem oraz na kilka ujęć spod bytomskiej hali peronowej jeszcze sprzed trwającego remontu.

Fot. Dworzec-Roku.pl., PKP PLK